Deel dit artikel:

16/09/2024

Bijlage anti-smaadwetten


 

Dit is een bijlage bij:  Belastingontwijking en corruptie deel 4


Smaadwetten
Naast het ontwarren van al die stapels rechtspersonen in al die verschillende belastingparadijzen is er ook een andere mogelijkheid om offshore weggesluisd geld op te sporen: door meer rechtstreeks bezit in kaart te brengen.Een interessante methode is om naar de familieleden van corrupte bestuurders te kijken. Niet zelden zet vooral de jongere generatie allerlei glossy dingen op sociale media waaruit je veel kunt opmaken. Oliver Bulloughs zelf was ook ver gekomen in zijn onderzoek naar een Oekraïense oligarch. Deze bleek zijn bezittingen goed te hebben verborgen, maar zijn kinderen lieten op instagram foto’s zien van hun huizen en auto’s. Helaas werd Bulloughs' documentaire waarin de oligarch in de spotlights kwam tóch afgeblazen. In het VK kan men op basis van (oer)oude smaadwetten al vrij snel gaan procederen zodra iemands eer en goede naam in het geding zijn. Het probleem gaat zo ver, dat je al niet mag publiceren over de vermoedelijke herkomst van vermogens van sommige mensen, omdat je dan een rechtszaak aan de broek krijgt. De filmdistributeur durfde het niet aan, ook geen vertoning buiten het Verenigd Koninkrijk.
Bovendien blijft ook degene die met een dagvaarding heeft gedreigd als bepaalde informatie niet van internet werd gehaald, vaak anoniem, omdat ook dat juridische gevolgen kan hebben.
 

Liesbeth Staat en Sigrid Kaag


  Mykola Zlochevsky, minister tijdens het presidentschap van Janoekovitsch.
Vermoedelijk is hij de Oekraïense oligarch die prominent figureerde in de niet uitgebrachte documentaire van Oliver Bulloughs.
Hij beschikt inmiddels over een Cypriotisch paspoort en heeft veel bezit overgedragen aan zijn dochters, bijvoorbeeld in Dubai.
(Afbeelding: wikimedia)

 

In het VK zijn de wetten in 2013 wat minder strikt gemaakt. Sindsdien kun je pas een rechtszaak winnen als je aantoonbaar schade hebt geleden door een of andere publicatie.  Dat was dan wel een verbetering, maar rechtszaken zijn kostbaar en duren lang.  Menig corrupt bestuurder beschikt over het algemeen over ruime middelen en heeft er nauwelijks omkijken naar. Een uitgever of journalist heeft niet zulke diepe zakken.  Verlies je een zaak, dan betaal je ook de exorbitante tarieven van de advocaten die tegen je in stelling worden gebracht.  Dit overkwam journaliste Carole Cadwalladr die onderzoek deed naar Arron Banks; de financier van de 'Vote Leave' campagne in 2016. Alleen puur het suggereren van contacten van Banks met de Russische overheid, gedurende enkele seconden tijdens een Ted Talk in 2019, kwam haar op een rekening van zo'n 1,5 miljoen pond te staan. Zij  stapt nu naar het Europees Hof in Straatsburg
 

Liesbeth Staat en Sigrid Kaag
Liesbeth Staat en Sigrid Kaag


Journaliste Carole Cadwalladr deed onderzoek naar de achtergronden van Brexit.
Arron Banks, een van de grote financiers van Nigel Farrage's UKIP, daagde haar voor de rechter vanwege smaad.
Kosten voor haar na 4 jaar juridische strijd: 1,5 miljoen pond.  
(afbeeldingen: wikimedia)

 

Zelfs het winnen van een dergelijke rechtszaak kan kostbaar zijn omdat de ‘boef’ in kwestie doodeenvoudig de proceskosten niet betaald. Dit overkwam Bill Browder, onvermoeibaar bestrijder van Russische corruptie sinds zijn advocaat Magnitsky in een Russische gevangenis onder ellendige omstandigheden de dood vond. Browder had ene Pavel Karpov in het vizier als sleutelfiguur in een grote fraudezaak en werd door deze voor het Britse gerecht gedaagd. Browder won, maar was zo’n $1 miljoen kwijt aan de proceskosten. Karpov zit ergens in Rusland.
De dreiging van smaad rechtszaken raakt ook aan onderzoeksrapporten van een organisatie als Transparancy International. Zij kunnen regelmatig aanwijzingen van het penetreren van de Britse samenleving door ‘fout geld’ niet publiceren.
Dankzij de Russische inval in Oekraïne zijn de anti-smaad wetten eind 2023 verder ingeperkt met het aannemen van de  vernieuwde 'economic crime bill' waarbij er meer mogelijkheden zijn om witwassen en dergelijke te onthullen, maar journalisten moeten nog steeds op hun tellen passen.
 

Liesbeth Staat en Sigrid Kaag
Liesbeth Staat en Sigrid Kaag


Putin's People verscheen in 2021. Roman Abramovich, (toenmalig) eigenaar van Chelsea spande rechtszaken aan tegen uitgeverij en auteur. 
Onder meer moest de bewering dat hij Chelsea op verzoek van Poetin had gekocht verwijderd worden.
De uitgeverij restte niets anders dan de oude oplage te verwijderen.
(Afbeelding: Abramovich op de tribune bij Chelsea-Arsenal, mei 2019 Bron: wikimedia)

 

Dit anti-smaad fenomeen raakt in zekere zin alle uitgevers die in het Engels publiceren, zoals Amerikaanse uitgevers. Zodra een boek verkrijgbaar is in het Verenigd Koninkrijk of een film daar bekeken kan worden en je wordt daarin genoemd als Russische oligarch of Afrikaanse ‘businessman’, dan kun je beginnen te procederen.

Zo resulteert al met al een eigenaardige situatie: gestolen miljarden verdwijnen in de mistbanken van offshore en duiken witgewassen weer op in onze reguliere economie. De bezitters blijven grotendeels onbekend door uitgekiende juridische constructies én doordat journalisten hun werk niet kunnen doen.
In het kielzog hiervan ontstaat een subtiele vorm van wegkijken: het is te vaag, te ingewikkeld en te moeizaam om er al teveel aandacht aan te besteden. De onzichtbaarheid wordt zo onbedoeld nog eens extra versterkt.